10 Adımda Barkod Sistemi

Özel sektörün Türkiye’deki en üst düzeydeki yasal temsilcisi Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Türkiye’de üretilen ve satışa sunulan ticari ürünlerin, ulusal ve uluslararası ticarette, herhangi bir sorun ile karşılaşmadan tanınmasını ve izlenebilmesini sağlamak üzere 1988’de kendi bünyesinde Milli Mal Numaralandırma Merkezi TOBB-MMNM’yi kurarak Uluslararası Mal Numaralama Örgütü EAN’a (European Article Numbering Association) üye olmuştur. ABD ve Kanada’daki ürünlerin tanımlanması ve numaralanması için kurulan UCC (Uniform Code Council) ile EAN arasında 1995’te varılan anlaşma sonucunda EAN, tüm dünyada geçerli olan tanımlama ve numaralama standartlarını geliştiren bir örgüt haline gelmiş ve EAN International adını almıştır. EAN International’ın yönetiminde geliştirilen tanımlama ve numaralandırma standardı EAN-UCC Sistemi adı ile anılmakta ve tüm dünyada elektronik ticaretin altyapısını oluşturmaktadır. EAN-UCC Sisteminin yerel uygulamaları, EAN International’a bağlı yerel EAN Numaralama Organizasyonları tarafından gerçekleştirilmektedir. Türkiye’deki EAN Numaralama Organizasyonu TOBB-MMNM, EAN-UCC Sisteminin Türkiye’deki tek temsilcisi ve uygulayıcısı olup Türkiye’ye özgü uygulama yöntemlerini geliştirmekte ve uygulamaya koymaktadır. TOBB-MMNM, Türkiye’deki üretici, dağıtıcı ve satıcı firmaların EAN-UCC Sistemine üye olmasını ve böylece tüm dünyada tanınmasını sağlamakta, bu firmaların uygulamalarını kolaylaştırmak ve firmalara destek sağlamak amacıyla Türkiye’ye özel düzenlemeler yapmaktadır. EAN-UCC Sisteminin ve TOBB-MMNM’nin uygulamalarından yararlanmak isteyen firmalar kendilerine en yakın TOBB-MMNM Yönlendirme Noktalarına ve TOBB-MMNM tarafından sertifikalandırılmış Bilgi Hizmeti Sağlayıcılarına başvurarak EAN-UCC Sistemine ilişkin ayrıntılı bilgi edebilecekleri gibi, firmamız ile iletişime geçerek detaylı bilgi alabilirler.

 

Türkiye’de uygulanan perakende barkod standartı EAN13 tür ve ülke kodu 869 ve 868 dir. Ülke kodundan sonra gelen 4 hanelik bölüm firma kodu olarak ayrılmıştır. Firma kodu 4 hane olmak zorunda değildir. Ürün çeşidine göre hane sayısı değişebilir. Bu numara GS1 tarafından üretici veya satıcı firmalara verilen numaradır. Bu numarayı başka hiç bir firma kullanamaz. Daha sonra gelen 5 hane üretici firma tarafından ürüne verilen numaradır. Ürün kodu hane sayısı da ürün çeşidine göre artabilir veya azalabilir. Üretici firma bu beş haneyi istediği gibi kullanabilir. Sadece ilaç sektöründe ilk iki numara sağlık Bakanlığı tarafından belirlenmiş olup ilacın ambalaj şeklini belirtir (hap, şurup, toz gibi). 5 hanelik ürün kodu, üretici firma tarafından özgürce kullanılabilmesine rağmen kodlar bir kural çerçevesinde verilmelidir. Son rakam kontrol hanesidir. İlk 12 rakamın doğru okunup okunmadığını kontrol eder, diğer 12 rakamdan hesaplanır.

 

Barkod Sistemine geçilmesinde ilk adım barkodlar üzerinde kullanılacak olan numaraların alınmasıdır. Bu sayede ürünlerinizi, lokasyonlarınızı, taşıma birimlerinizi, taşınmazlarınızı ve dokümanlarınızı dünya genelinde tekil olarak numaralandırma ayrıcalığına hak kazanırsınız.Bu numaralar GS1 Tanımlama Anahtarları olarak adlandırılır. Bir firmanın GS1 Tanımlama Anahtarları üretebilmesi için GS1 Firma Önekine sahip olması gerekmektedir. GS1 Firma Öneki almak için bizden yardım alabilirsiniz.

 

GS1 Türkiye tarafından firmanıza özel tahsis edilen "firma öneki”, ürününüz için belirlediğiniz "ürün numarası” ve sistem tarafından hesaplanan "kontrol basamağı”nın birleşimiyle her yeni ürün çeşidi için tekil olarak yeni bir GTIN oluşturulur. GTIN atama kuralları ile ilgili ayrıntılı bilgi için lütfen tıklayınız. Kontrol basamağı hesaplamak için gs1tr.org/kontrol_basamagi_hesaplama.php adresinden faydalanabilirsiniz.

 

Barkodların basılma yönteminin seçilmesi barkodlar üzerinde yer alacak bilgilerin statik (sabit) veya dinamik (değişken) olmasına göre farklılık gösterir. Ticari ürünlerin üzerinde kullanılan ve hep aynı numara içeren GTIN’ler statik barkod numaralarına, taşıma birimleri üzerinde kullanılan SSCC’ler ve seri numaraları dinamik barkod numaralarına örnektir. Eğer bir ürünün barkodu çok sayıda basılacak ise en ucuz ve kolay yöntem, barkod için master film edinmektir. Master Film, bir film makinesinde üretilen, üzerinde barkodun bulunduğu negatif ya da pozitif filmdir. Master filmin üretimi sırasında, barkodun çubukları doğrudan filmin üzerine çizilir.

Diğer taraftan az sayıda barkoda ihtiyacınız varsa veya dinamik barkod numaraları kullanıyorsanız barkod basım işlemini lazer veya termal yazıcılar ile kendiniz gerçekleştirebilirsiniz. Barkod basım işlemini kendileri gerçekleştirecek firmalara ihtiyaç duydukları bilgiyi sağlamaktayız. 

 

Barkodların alfabesi, boyutu, yerleşimi ve kalitesini düzenleyen kurallar barkodun nerede okunacağına göre değişiklik göstermektedir. Ticari ürünler için aşağıdaki dört olası durumdan biri geçerlidir.

Barkod alfabesinin seçimi sırasında aşağıdaki noktaların göz önüne alınması gerekir. Eğer ürününüz perakende satış noktasından geçecekse barkod alfabesinin EAN ya da UPC alfabelerinden biri olması gerekir. Eğer ürün üzerinde seri numaraları, son kullanma tarihi veya ürünün boyutları gibi değişken bilgiler bulunacaksa ürünün GS1-128 barkod alfabesi ile basılması gerekir. Eğer kolay yıpranabilen karton gibi ürünler üzerinde sadece GTIN’in yer alması isteniyorsa,ITF-14 barkod alfabesi uygun seçim olabilir.

 

 

 

 

Barkod alfabesi ve üzerinde yer alacak numaralar belirlendikten sonra barkod tasarımı bölümü başlar. Sembol boyunun belirlenmesinde kullanılacak barkod alfabesi, barkodun hangi noktalarda kullanılacağı ve barkodun nasıl basılacağı rol oynar. EAN/UPC barkod alfabeleri perakende satış noktalarında çok yönlü okuyucular tarafından okunduğu için GS1-128 ve ITF-14 barkod alfabelerinden farklıdır. EAN/UPC barkod alfabelerinin en-boy oranları sabittir, bu sebeple bir tanesi değiştirildiği takdirde diğer boyutunda karşılık gelen miktarda değiştirilmesi gerekmektedir.Bu sabit ilişki sebebiyle EAN/UPC barkodları önceden belirlenmiş nominal en ve boylara sahiptir. Ancak bu önceden belirlenmiş boyutların %80 ile %200 arasında küçültülmesine veya büyütülmesine standartlar dahilinde izin verilmektedir. Kullanılan boyutun nominal boyuta oranına büyütme faktörü adı verilir. Barkod alfabelerinin farklı boyutlarda sahip olacakları en ve boylara GS1 Genel Mevzuatından ulaşabilirsiniz.

Gözle okunabilen metnin belirli bir büyüklükte olması gerekmekte midir?
İlk başta OCR-B yazı karekteri barkodların altındaki metin için belirlenmiştir ancak bugün GS1 standartları kolaylıkla okunabilir olduğu takdirde herhangi bir yazı karakterinin kullanılmasına izin vermektedir.

Metin barkodun altında mı üstünde mi yer almalıdır?
Barkod metninin barkodun üstünde mi altında mı yer alacağı kullanılan barkod alfabesine göre değişmektedir. EAN/UPC barkod alfabeleri ile metin barkodların altında yer alması gerekir. Ancak ITF-14 ve GS1-128 alfabeleri ile metin barkodun altında veya üstünde yer alabilir.

Metindeki rakamlar arasına boşluk koymamda bir sakınca var mıdır?
Metnin okunmasını kolaylaştırmak için rakamlar arasında boşluk kullanılabilir. Ancak elbette ki bu boşluklar barkod içerisinde belirtilmez. 

GS1-128 barkod alfabesi ile AI(Uygulama Tanımlayıcı)’ların etrafında parantezler görüyorum. Bu parantezleri kullanmak zorunlu mu? Parantezler barkodlar içerisinde de yer alıyor mu?
Gözle okunabilen metin içerisinde AI’ların etrafında parantez kullanmak zorunludur. Ancak barkod içerisinde bu parantezlere yer verilmez. 

9. Adım: Barkod Yerleşimi

Barkod Yerleşimi bölümünde barkodun ambalaj tasarımı üzerindeki yerleşimi göz önünde bulundurulmaktadır. Barkod ambalaj üzerinde zarar görmeyecek bir yere yerleştirilmelidir. (Örnek olarak kat yerlerine, kapaklar üzerine ve üzeri başka bir cisimle kapatılacak yerlere yerleştirilmemelidir.) Bazı basım teknikleri barkodların belli şekillerde yerleştirilmesini gerektirebileceğinden barkodun ambalaj üzerinde yerleştirileceği yere karar verilmeden önce barkod üretimi yapacak firma ile görüşülmesi faydalı olacaktır. 10. Adım: Barkod Kalite Planının Oluşturulması

ISO/IEC 15416 Barkod Kalite Testi Mevzuatı barkodların kalitesi için standartlar ortaya koymaktadır. Bu standartlar barkod doğrulayıcı adı verilen cihazlar tarafından test edilmektedir. ISO/IEC yöntemine ek olarak GS1 Standartlar tedarik zinciri boyunca barkodların taşıması gereken asgari kalite standartlarını kullanılan barkod alfabelerine göre belirler. GS1 Standartları ayrıca barkod doğrulayıcılarının aralıklarını ve dalga boylarını da belirler. Küresel geçerliliğe sahip doğrulama yöntemlerini kullanmak üniversitelerin öğrenci kabulünde ortak testleri istemesine benzetilebilir. Küresel ortak standartlar sayesinde dünya genelindeki tedarik zincirlerinde barkodların asgari kalitesi sağlanır. İlk üç barkod örneğiniz firmamız tarafından ücretsiz olarak test edilmektedir. Tek yapmanız gereken boş ambalaj ya da paket örneklerinizi bize göndermek!